Konsekwencje przesadnego lub niekontrolowanego stosowania gier w kształceniu językowym
Czy wykorzystanie gier językowych w klasie niesie ze sobą wyłącznie korzyści i czy zasadne jest używanie ich w nieograniczony sposób?
Gry w edukacji językowej stanowią nieocenioną pomoc w kształtowaniu umiejętności komunikacyjnych, zapamiętywaniu słownictwa i zasad gramatycznych, ćwiczeniu swobody wypowiedzi, a także budowaniu zainteresowania językiem obcym i kulturą. Gry karciane i planszowe niemalże zawsze spotykają się z entuzjazmem uczniów, z tym większa ochotą więc sięgają po nie nauczyciele i rodzice. Imponująca efektywność narzędzia edukacyjnego, jakim są gry językowe, może więc skłaniać do fałszywego poczucia, że gry są w stanie zastąpić każdą inną formę edukacji zaspokajając całościowo potrzeby edukacyjne ucznia. Może to w efekcie prowadzić do przesadnego stosowania gier kosztem innych wartościowych aktywności edukacyjnych. Przyjrzyjmy się zatem, na co powinniśmy zwracać uwagę i czego lepiej unikać przy wykorzystaniu gier w nauce języka.
„Przegamingowanie”, czyli przetrenowanie grami:
Popadanie w skrajność poprzez ograniczenie edukacji do aktywności bazujących wyłącznie na grach może prowadzić do pogorszenia wydajności tej metody edukacyjnej. Pomimo intensywnego treningu uczeń może nie doświadczać oczekiwanych postępów w rozwoju umiejętności, a osiągnięcia językowe mogą być chaotyczne i niestabilne. Przetrenowanie może również prowadzić do wyczerpania, przejawów niechęci do uczestniczenia w kolejnych rozgrywkach, spadku zainteresowania daną formą gry, a ponadto zwiększać poziom stresu czy podrażnienia u uczniów.
Przyzwyczajenie do nauki w ramach skoków uwagi:
Gry i zabawy w trakcie lekcji w klasie, z powodu limitów czasowych, zazwyczaj ograniczają się do krótkich rozgrywek i mają intensywny charakter wymagający od ucznia krótkiego czasu koncentracji. Istnieje oczywiste ryzyko, iż uczniowie będą próbowali przenosić to pobieżne gamingowe podejście także na inne obszary uczenia się języka, na przykład na czytanie lub słuchanie, co przy dłuższych formach tekstowych może okazać się nieskuteczne i niewystarczające ze względu na konieczność skupienia uwagi przez dłuższy czas.
Przywiązanie do przyswajania wiedzy pod wpływem emocji:
Podniety emocjonalne nieodłącznie towarzyszące przebiegowi rozgrywki istotnie wzmacniają mechanizmy pamięciowe tym samym pozytywnie wpływając na zapamiętywanie słówek czy konstrukcji językowych. Przyzwyczajenie mózgu do formuły emocjonalnej jako jedynej lub jednej z głównych pobudzających do absorpcji wiedzy może jednak okazać się zdradliwe, gdyż będzie prowadziło do rozleniwienia względem tradycyjnych, pozagamingowych form poznawania, rozumienia i zapamiętywania. Jako że dostarczają one mniej bodźców związanych zabawą, przyjemnością, rywalizacją i natychmiastową gratyfikacją w postaci zwycięstwa, istnieje ryzyko, że nie będą one dłużej wzbudzać zainteresowania dziecka.
Wpojenie gamingowej postawy:
Istotnym następstwem nadmiernej ekspozycji ucznia na formułę gier kosztem innych aktywności edukacyjnych może być także wszczepienie mu postawy gracza traktującego rozgrywkę i zabawę jako nadrzędny mechanizm zdobywania wiedzy o otaczającym świecie. Ciągła chęć grania może wpłynąć na upośledzenie umiejętności korzystania z innych wartościowych narzędzi i strategii uczenia się oraz bierność wobec nich.
Brak inwencji twórczej:
Przyzwyczajenie dziecka do „konsumowania” gier językowych oferujących gotowe rozwiązania edukacyjne będzie czynnikiem potencjalnie zmniejszającym jego kreatywność w poszukiwaniu własnych metod uczenia się i kształtowaniu samodzielnych strategii w tym zakresie.
Niedostateczna koncentracja na zawartości edukacyjnej:
Innym aspektem wykorzystania gier, na który powinniśmy zwrócić uwagę, jest fakt, że niektóre gry i zabawy edukacyjne po części skupiają się bardziej na elementach rozrywkowych niż na treściach edukacyjnych. W rezultacie uczniowie mogą koncentrować się na aspektach gry, a nie na nauce. Gry i zabawy w pewnym zakresie będą zatem rozpraszać uwagę uczniów, zwłaszcza jeśli są zbyt atrakcyjne lub skomplikowane, prowadząc tym samym do utraty koncentracji na celach językowych.
Deficyty gier na tle całościowej metody kształcenia językowego:
Nauka języka powinna odbywać się na wielu płaszczyznach i składać się z wielu czynników pobudzających różne obszary mózgu oraz wymagających zróżnicowanych form jego aktywności. Osiągnięcie pożądanej różnorodności i intensywności bodźców realizuje się poprzez włączenie do procesu nauczania wielu form działań i wielu narzędzi edukacyjnych. O ile zatem gry oferują bardzo bogaty wachlarz niezwykle cennych elementów wspierających procesy uczenia się, to nie zapewniają one pełnego spektrum dydaktycznego. Przykładem deficytowych aktywności w grach mogą być ćwiczenia uczące umiejętności czytania lub pisania dłuższych tekstów. Inne niedostatki gier mogą wynikać w prostej linii z braku pokrycia oferowanymi przez nie treściami edukacyjnymi wszystkich zagadnień gramatycznych i leksykalnych w danym języku, bądź zagadnień ujętych w szkolnej podstawie programowej.
Nauka języka powinna odbywać się na wielu płaszczyznach i składać się z wielu czynników pobudzających różne obszary mózgu oraz wymagających zróżnicowanych form jego aktywności. Osiągnięcie pożądanej różnorodności i intensywności bodźców realizuje się poprzez włączenie do procesu nauczania wielu form działań i wielu narzędzi edukacyjnych. O ile zatem gry oferują bardzo bogaty wachlarz niezwykle cennych elementów wspierających procesy uczenia się, to nie zapewniają one pełnego spektrum dydaktycznego. Przykładem deficytowych aktywności w grach mogą być ćwiczenia uczące umiejętności czytania lub pisania dłuższych tekstów. Inne niedostatki gier mogą wynikać w prostej linii z braku pokrycia oferowanymi przez nie treściami edukacyjnymi wszystkich zagadnień gramatycznych i leksykalnych w danym języku, bądź zagadnień ujętych w szkolnej podstawie programowej.
Podsumowanie
Używanie w klasie gier jako pomocy do nauki języków angielskiego, niemieckiego, hiszpańskiego, czy każdego innego języka z grupy popularnych języków obcych jest doskonałym uzupełnieniem niemalże każdej metody nauczania. Gry pomagają w przełamaniu barier w mówieniu, uczą interakcji werbalnych z otoczeniem, czy wreszcie zwyczajnie pomagają w zapamiętywaniu słówek bądź konstrukcji gramatycznych. Zbyt częste używanie gier na lekcjach może jednak czasem wywołać skutek odwrotny od zamierzonego. Przetrenowanie, krótki czas koncentracji, znieczulenie na formy poznania dostarczające mniejszych dawek emocji niż gry, a także sprowadzanie każdej formy poznania i zapamiętywania do formuły gier i rywalizacji mogą zniechęcać do systematycznej, zrównoważonej nauki przebiegającej w sposób linearny i dającej trwałe efekty. Dlatego też bardzo ważne jest zachowanie właściwych proporcji i uwzględnienie zrównoważonego wykorzystania gier w ogólnym planie kształcenia językowego.
