DZIESIĘĆ RZECZY, O KTÓRE MUSISZ PRZEMYŚLEĆ PRZED ZAKUPEM GRY JĘZYKOWEJ.
Gra językowa to bardzo atrakcyjna i łatwa do zastosowania pomoc edukacyjna, której użycie najczęściej nie wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu dydaktyki, ani szczegółowego przygotowania. Wystarczy wyciągnąć z pudełka karty, planszę i inne elementy gry, następnie rzut oka na instrukcję i do dzieła, możemy grać! To oczywiście prawda, jednak o ile niemalże w każdą grę da się po prostu zagrać i obcowanie z każdym materiałem językowym można przełożyć na mniejszy lub większy zysk edukacyjny własny bądź uczniów, to nie każda gra będzie pasowała do konkretnej sytuacji, poziomu językowego, celów edukacyjnych lub indywidualnych potrzeb grających. Przed wyborem gry lub zestawu gier warto więc odpowiedzieć sobie na poniższe pytania.
Oto 10 ważnych pytań, na które powinieneś sobie odpowiedzieć przed zakupem gry językowej:
1. W jakiej roli występuję? Nauczyciela, dyrektora placówki edukacyjnej, uczącego się, czy rodzica?
Kupuję grę na siebie, do klasy, czy z myślą o własnych dzieciach? Odpowiedź na to pytanie powinna determinować nasze kryteria wyboru. Jeśli kto inny niż my sami ma cieszyć się zabawą i odnosić korzyści płynące z tej formy edukacji, nie patrzmy na grę z własnej perspektywy, lecz gracza końcowego i wczujmy się w jego uwarunkowania i potrzeby edukacyjne. Nie zapominajmy, że gra wyglądająca ciekawie z naszego punktu widzenia niekoniecznie spełni swoją rolę jeśli nie weźmiemy pod uwagę samego użytkownika i okoliczności, w których ma być wykorzystywana, a zdecydowanie lepsze efekty edukacyjne przyniesie korzystanie z materiałów dobrze dopasowanych do finalnego adresata. Podchodząc zatem do naszych osobistych upodobań z rezerwą i starając się ocenić grę w jak największym stopniu z perspektywy gracza przystąpmy do odpowiedzi na kolejne pytania.
2. W jakim wieku są gracze?
Większość gier językowych (w tym tych, o których można poczytać na tej stronie) nadaje się do wykorzystania zarówno przez dzieci, nastolatków, młodzież, studentów, jak i osoby w kwiecie wieku. Każda z tych grup będzie odbierać gry trochę inaczej grając w nie z nieco innych pobudek oraz w różnym stopniu świadomie uczestnicząc we własnym procesie edukacyjnym. W związku z tym będą zwracać uwagę na różnorakie aspekty gier z różnej perspektywy. Dla dziecka najważniejsza będzie po prostu zabawa lub możliwość spędzenia czasu lekcji w bardziej luźnej atmosferze. Atrakcyjny będzie także pierwiastek rywalizacji, perspektywa zdobycia pierwszego miejsca i pokonania współgraczy.
Młodzież do kwestii własnej edukacji podchodzi nieco bardziej świadomie, jakkolwiek nadal czerpać będzie przyjemność z takiej zabawy pod warunkiem, że nie uzna jej za zbyt infantylną. Osoby dorosłe z kolei najczęściej na pierwszym miejscu postawią na aspekt edukacyjny gry podejmując przy tym z łatwością zaproponowaną zabawowo-rywalizacyjną konwencję. Dokonując wyboru gier kierujmy się zatem zasadą, że im młodszy wiek, tym gra powinna być bardziej atrakcyjna, wciągająca i wyróżniać się nieskomplikowanymi zasadami, a im starszy i bardziej dojrzały gracz, tym aspekt edukacyjny może być bardziej wyeksponowany i mniej ukryty za formą zabawową.
Dodatkowo za podstawę wyboru gry dla przedszkolaka przyjmijmy kryterium prostoty, odporności kart, plansz i innych rekwizytów na zniszczenia, a także łatwość rozpoczęcia i zakończenia rozgrywki, jako że dzieci bywają niecierpliwe i szybko się nudzą.
3. Na jakim poziomie znajomości języka obcego są gracze?
Warto się nad tym zastanowić, a w razie potrzeby dokonać odpowiedniej ewaluacji graczy tak, aby nie kupować gier na zbyt niskim poziomie (choć i z tych można zrobić użytek z bardziej zaawansowaną grupą), ani zbyt ambitnych, gdyż uczniowie zbyt szybko się zniechęcą. Gry przygotowane zgodnie z wytycznymi Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego posiadają odpowiednie oznaczenia pozwalające dopasować je do stopnia znajomości języka graczy. Pamiętajmy jednocześnie, aby starać się wybierać gry nieco trudniejsze niż aktualny poziom językowy jej przyszłych użytkowników.
4. Rozgrywka indywidualna, czy grupowa? Czyli ilu będzie graczy i czy ich liczba będzie się zmieniać?
To ma kluczowe znaczenie dla przebiegu rozgrywki i tym samym skuteczności samej gry. Najbardziej domyślną ilością uczestników jest zazwyczaj kilka osób, jednak gry do nauki języka stworzone są z myślą o zaangażowaniu w zabawę kilkunasto, a nawet kilkudziesięcioosobowej grupy, co w większości przypadków nie wyklucza zabawy w pojedynkę (choć wtedy bez elementu rywalizacji) lub w parach. Dobrze przygotowane gry pozwalają też na elastyczne dopasowanie rozgrywki do ilości graczy tak, aby bez przeszkód w daną w grę mogła zagrać zarówno grupa 4-5 osobowa, jak i cała klasa uczniów. Ponadto spora część gier przewiduje możliwość zabawy w drużynach. Szukając odpowiedniej gry sprawdźmy zatem informację o deklarowanej optymalnej oraz dopuszczalnej ilości uczestników zabawy.
5. Czy gracze będą grali samodzielnie, czy z osobą prowadzącą (nauczyciel, rodzic)?
Czyli czy zamierzasz motywować uczniów lub dzieci do gry oraz animować rozgrywkę, czy oczekujesz, że dzieci same zachęcą się do zabawy i będą sięgać po grę bez Twojego udziału? W przypadku dzieci koordynacja rozgrywki, zwłaszcza w początkowej fazie korzystania z gry, może okazać się niezbędna. W kwestii zrozumienia mechanizmu gry wystarczy prezentacja zasad „na żywo”, gdyż dzieci szybko je opanują lub będą je już znały z innych zabaw. W warstwie dydaktycznej z kolei stopień zaangażowania w grę nauczyciela lub rodzica będzie uzależniony od poziomu znajomości języka obcego przez uczestników zabawy oraz od tego, na ile gra będzie miała służyć realizacji określonych celów dydaktycznych takich jak nauka konkretnych słówek, form językowych czy też ćwiczenie poprawnej wymowy. U starszych dzieci, młodzieży i dorosłych obecność osoby prowadzącej nie będzie jednak konieczna jeśli gra zostanie potraktowana jako luźna forma zabawy bądź nauki we własnym zakresie.
6. W jakich warunkach klasowych będzie używana gra?
Przy wyborze gry do szkoły warto wziąć pod uwagę kwestię rozmieszczenia dzieci w klasie oraz tego, czy mogą się one swobodnie przemieszczać w trakcie lekcji. Część gier daje możliwość zabawy w ławkach, jednak gry planszowe wiążą się z koniecznością skupienia dzieci wokół jednego stołu. Z kolei gry karciane polegające na przekazywaniu sobie kolejno kart mogą być realizowane w kółeczku lub pomiędzy ławkami. Wybierając grę zapoznajmy się więc z jej proponowaną formą rozgrywki tak, abyśmy mieli świadomość, na ile łatwo będziemy w stanie przeprowadzić zabawę w sali lekcyjnej. Niewątpliwą zaletą dobrze przygotowanych gier językowych jest to, że oferują one kilka scenariuszy rozgrywek przewidujących różne warunki klasowe oraz możliwość elastycznego dopasowania się do nich.
7. Czy gra ma zostać wykorzystywana wyłącznie na danym etapie nauki, czy towarzyszyć nam/uczniom na różnych poziomach nauki języka?
Używanie niektórych bardzo elementarnych zabaw jest zasadne tylko na początkowym etapie nauczania, inne gry z kolei możemy wdrożyć dopiero po osiągnięciu konkretnego poziomu znajomości języka. Jeśli jednak ciężko nam przewidzieć, kiedy będziemy korzystać z gry lub po prostu chcemy, żeby gra „starczyła” na długo, wybierzmy takie, z których będziemy mogli robić użytek na poziomie zarówno podstawowym jak i zaawansowanym. Przykładem takiej gry są karty do nauki czasowników The Great Verb Game lub planszówka Sentence Maker które „dorastają” językowo razem graczem i towarzyszą mu na kolejnych etapach nauki.
8. Czy gra ma uczyć konkretnej umiejętności, reguły gramatycznej lub zasobu słownictwa, czy rozwijać ogólne umiejętności językowe? Czego ma uczyć gra?
Gier poświęconych konkretnym grupom słówek lub zagadnieniom językowym jest sporo, jednak w tym przypadku odpowiedź jest prosta: każda z gier – nawet gdy koncentruje się na jakimś temacie – rozwija ogólne umiejętności językowe, w tym w szczególności mówienie, rozumienie ze słuchu, zapamiętywanie słówek i stosowanie reguł gramatycznych. Chcąc jednak przećwiczyć konkretny temat możemy poszukać gry ukierunkowanej pod tym kątem. Najpopularniejszymi rodzajami gier są te poświęcone słownictwu z danej kategorii tematycznej (na przykład jedzenie, ubrania, szkoła, dom, człowiek, zdrowie, miasto, ekologia, życie zawodowe), prostym zwrotom konwersacyjnym i dialogom, a także czasownikom, czasom gramatycznym, układaniu zdań i pytań, trybom warunkowym itd.
9. Czy gra ma zastąpić podręcznik? Czyli czy gra ma stanowić wiodący materiał dydaktyczny, czy raczej dodatek?
Kreatywne użycie różnych gier wzbogacone dodatkowymi materiałami i ćwiczeniami dostarczanymi przez nauczyciela/rodzica może stanowić substytut nauki podręcznikowej i przynosi bardzo dobre efekty, jednak wymaga ono sporego zaangażowania i koordynacji ze strony osoby prowadzącej. Korzystanie z klasycznego podręcznika systematyzującego wiedzę i umiejętności językowe nabyte z gier jest zatem rozwiązaniem bezpieczniejszym i wygodniejszym zarówno dla ucznia, jak i nauczyciela. W kontekście zajęć szkolnych, poza szczególnymi sytuacjami, najlepiej sprawdza się model tradycyjny, w którym gry stanowią uzupełnienie nauki konwencjonalnej w proporcji około jednej godziny gier i zabaw w stosunku do trzech godzin nauki z podręcznikiem.
10. Co w przypadku nauki online? Jak gra planszowa bądź karciana sprawdzi się w warunkach pracy zdalnej i czy w ogóle jest to możliwe?
Paradoksalnie jak najbardziej, choć może wymagać pewnego przygotowania ze strony prowadzącego grę, na przykład zeskanowania części kart lub planszy. Dzięki wykorzystaniu funkcjonalności platform do przekazywania obrazu w czasie rzeczywistym w większość gier językowych (w tym tych omawianych na tej stronie), można grać zdalnie praktycznie z taką samą skutecznością, jak ma to miejsce w przypadku zabawy tradycyjnej na żywo. Nie ma więc obaw, że w przypadku konieczności prowadzenia zajęć online zakupiona gra planszowa lub karciana okaże się bezużyteczna.
A zatem jak wybrać grę językową i dobrze dopasować ją do potrzeb odbiorcy? Podobnie jak przy wyborze każdego rodzaju materiału edukacyjnego przemyślmy, kto, w jakim wieku, z jakimi umiejętnościami językowymi, w jakim celu i kontekście będzie używał gry. Jeżeli zależy nam na dobrym dopasowaniu gry, poszukiwania możemy rozpocząć od zapoznania się z typami gier opisanymi na tej stronie oraz odwiedzenia strony z grami i materiałami do nauki języków, wybrania języka, a następnie skorzystania z funkcji filtrowania umożliwiających dopasowanie poziomu trudności, mechaniki gry oraz celu edukacyjnego do potrzeb gracza. Ponadto na wszystkie nurtujące nas pytania rzetelne odpowiedzi znajdziemy w opisach poszczególnych gier.
Do dzieła!
