Czy wykorzystanie gier w nauce języka ma nadal sens?
Gry zagościły w edukacji na dobre. O ile w drugiej połowie XX wieku zaledwie kształtowało się podejście dydaktyczne odkrywające walory gier i zabaw jako narzędzi uczenia się i nauczania, a lata 90. i pierwsze dwie dekady bieżącego stulecia wyznaczał rozkwit koncepcji nauki z wykorzystaniem mechanizmów gier i szybko postępująca implementacja ich elementów do większości aktywności edukacyjnych, o tyle w obecnych czasach mamy już do czynienia z niezwykle wysokim stopniem gamifikacji procesów kształcenia i wielu jego instrumentów.
Formuła gier i zabaw stanowi jeden z filarów współczesnej metodyki kształcenia, w tym nauczania języków obcych, a gry obecne są nawet w szkolnych podręcznikach, przybierając formy zabaw związanych z odgrywaniem ról (popularny role-play) czy z elementami rywalizacji bazujących na klasycznych grach towarzyskich, takich jak gry planszowe, wyścig do mety, czy polegających na zbieraniu punktów.
Skoro zatem w tak ogromnym stopniu jesteśmy zewsząd otoczeni różnego rodzaju formami gier i zabaw, rodzi się pytanie, czy do niedawna nowatorska jeszcze formuła gier w edukacji nie została już nadmiernie wyeksploatowana i czy stymulujące rozwojowo działanie gier nie osłabiło się pod wpływem nadmiernej ich obecności w przestrzeni szkolnej? Czy wreszcie gry w oczach uczniów nie straciły aury atrakcyjności i czy dzieci oraz nastolatki otoczone grami nie zobojętniały na stymulujące rozwojowo bodźce tej formy aktywności?
Czy zatem gry w edukacji mają nadal sens?
Różnorodność
Nawet jeżeli obecność elementów gier w kształceniu szkolnym jest zbyt zintensyfikowana, to obserwując ich dalece skuteczne oddziaływanie dydaktyczne na uczniów, można zaryzykować stwierdzenie, że nadmiar jest niż deficyt. Naturalnej i intuicyjnej skłonności dzieci do zabawy, interakcji oraz wrodzonej ciekawości świata zawsze bliżej do form poznania aktywnych niż pasywnych, a tych pierwszych w zdecydowanie większym stopniu dostarczają właśnie gry. W dodatku mnogość przejawów gamifikacji procesów kształcenia i ich dążenie do innowacyjności rzadko pozwala uczniom na powtarzalność i nudę. Atrakcyjne i angażujące doświadczenia wynikające z zastosowania wielu rodzajów zabaw i symulacji, a także wykorzystanie narzędzi takich jak punkty, nagrody, poziomy, nie tylko nie pozwala uczniom na znużenie się taką formułą nabywania wiedzy i doświadczeń, ale wręcz zachęca do sięgania po więcej.
Z kolei Blended Learning w postaci kombinacji tradycyjnych metod nauczania z interaktywnymi grami edukacyjnymi (nawet podanymi w zbyt zintensyfikowanej formie) odpowiada znacznie lepiej na naturalne predyspozycje rozwojowe młodego człowieka niż podejścia edukacyjne opierające się wyłącznie na przedstawianiu wiedzy z danej dziedziny w formie encyklopedycznych wiadomości, reguł i zasad. Znajduje to oczywiście odzwierciedlenie w nauczaniu języka obcego, który jako żywa i dynamiczna materia naturalnie bazująca na interakcjach potrzebuje adekwatnych form edukacyjnych. Te w dużej mierze zapewniane są właśnie przez gry.
Czy jednak zasadne jest korzystanie w procesie edukacyjnym z dodatkowych gier skoro znajdziemy je już w podręczniku?
Zważywszy stopień gamifikacji podręczników językowych możemy odnieść wrażenie, że gry w nich zawarte zaspokajają zapotrzebowanie ucznia na tę formę przekazu edukacyjnego. Zespolenie ich z programem podręcznika i dostosowanie do jego formalnych ram często ogranicza jednak swobodę, łatwość użycia i bogactwo tematów oferowane przez autonomiczne gry językowe, tworzone w oderwaniu od konkretnych metod nauczania, jednak mogące stanowić ich doskonałe uzupełnienie. Różnorodność tematów leksykalnych, gramatycznych, możliwość ćwiczenia różnych sprawności językowych i elastyczność zastosowań w wielu kontekstach i sytuacjach edukacyjnych przemawiają za wykorzystaniem w klasie gier karcianych, planszowych i kart konwersacyjnych zaprojektowanych jako pomoce edukacyjne niezależne od podręcznika.
Pełna integracja z programem nauczania – jakkolwiek wygodna z punktu widzenia pracy dydaktycznej – uszczupla wachlarz możliwości i potencjał wykorzystania gier w kształceniu językowym. Obok aktywności gamingowych zawartych w podręczniku warto zatem urozmaicać proces edukacyjny dodatkowymi pomocami dydaktycznymi oferującymi uczniom gry i zabawy, gdyż przyniosą one wymierne korzyści w nauce słownictwa, struktur językowych oraz rozwijaniu sprawności w zakresie rozumienia ze słuchu i mówienia.
