NAUKA JĘZYKÓW OBCYCH ANGIELSKIEGO, NIEMIECKIEGO, HISZPAŃSKIEGO, FRANCUSKIEGO I WŁOSKIEGO Z OSOBAMI Z ADHD PRZY UŻYCIU GIER.
Dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi nie należą obecnie do rzadkości, a zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi to jedno z dosyć powszechnie występujących zaburzeń. Praca rodziców i nauczycieli z dziećmi ze spektrum ADHD wymaga wdrożenia strategii i technik łagodzących jego uciążliwe objawy, a z drugiej strony umożliwiających przyswojenie wiedzy pomimo oczywistych trudności w nauce, jakie napotykają tacy uczniowie.
W rzeczonym kontekście warto zastanowić się, czy korzystanie z popularnych gier do nauki języków jest w ogóle możliwe i czy przyniesie ono uczniowi pożądane korzyści edukacyjne. Rodzi się także pytanie, czy gry takie, poza ich naczelnym celem dydaktycznym, jakim jest nauka słówek, gramatyki i form komunikacyjnych w języku obcym, będą miały oddziaływanie terapeutyczne przyczyniające się do niwelowania deficytów i trudności, z którymi mierzą się osoby z ADHD.
Pomocny wpływ gier wynikający z ich specyfiki: nauka języka a terapia zaburzeń ADHD
Jako że gry edukacyjne do nauki języka oparte są na formule klasycznych gier karcianych i planszowych o charakterze towarzyskiej rywalizacji i wymagają od graczy współdziałania w ramach ustalonych reguł, a celem jest zabawa w zdobywanie punktów lub dążenie do mety poprzez konsekwentne działania, w tym udzielanie poprawnych i przemyślanych odpowiedzi, zastosowanie gier jako narzędzia edukacyjnego może przyczynić się do łagodzenia niektórych uciążliwości w nauce związanych ze spektrum ADHD poprzez ćwiczenie następujących umiejętności:
- skupienia uwagi,
- wytrwałości w realizacji zadań,
- utrzymania zaangażowania poznawczego,
- opanowania i kontroli wykonywanych czynności,
- organizacji podejmowanych działań,
- cierpliwości (na przykład czekania na swoją kolejność),
- systematyczności,
- funkcjonowania w grupie,
- kontrolowania emocji,
- uspokojenia sfery ruchowej.
Powyższe zalety terapeutyczne ułatwią rodzicom i nauczycielom realizację naczelnego celu edukacyjnego gier językowych, czyli nauki dzieci i nastolatków posługiwania się językiem obcym przy jednoczesnym niwelowaniu deficytów umiejętności skupienia, kontroli emocji, czy funkcjonowania w grupie.
Należy pamiętać, że gra powinna być odpowiednio dopasowana do umiejętności językowych dziecka i jego specyficznych predyspozycji związanych ze spektrum ADHD. Gra zbyt trudna językowo lub wymagająca zbyt dużej koncentracji może sprawić, że dziecko nie utrzyma zaangażowania na odpowiednim poziomie i porzuci zabawę. Podobnie rozgrywki kładące nacisk na współpracę z innymi zawodnikami i interakcje społeczne mogą dla niektórych osób okazać się na tyle obciążające, że nie podołają one zadaniu. Gra musi więc współgrać z możliwościami społecznymi i intelektualnymi dziecka czy nastolatka oraz jego kompetencjami językowymi.
Niektóre z gier i zabaw językowych będą w szczególnym stopniu pomagały w kształtowaniu konkretnych umiejętności niwelujących trudności w nauce związane ze spektrum ADHD. Przykładem mogą być gry ćwiczące umiejętność obserwacji, skupienia i logicznego, konsekwentnego rozumowania takie jak: English Paperchase, Who’s Who? czy Preposition Island. Podobnie gry typu memory (na przykład Adjectifs & Opposites) rozwiną umiejętność zapamiętywania. Z kolei Question Chain, The Emotions Game lub niektóre rozgrywki Bingo nauczą funkcjonowania w grupie.
Kategoryzacja
Jeżeli dzieci wykazują skłonność do kategoryzacji, można wykorzystać szereg gier proponujących formę zabawy w porządkowanie słówek według działów, kategorii tematycznych bądź innych swoistych cech. Ćwiczenia takie proponowane są w grach Picture Bingo, Bis English, Pack Your Bag, The Animal Kingdom czy My Shopping List.
Logika, myślenie analityczne, pamięć, spostrzegawczość
Osobom autystycznym dużo satysfakcji z zabawy oraz korzyści językowych powinny przynieść także rozgrywki wymagające skupienia, obserwacji, zapamiętywania, analizowania i logicznego rozumowania, na przykład proponowane przez gry Preposition Island, Who’s who?, English Paperchase, Famous People from the English-speaking world, czy What is it?
Na skuteczność wykorzystania gier edukacyjnych w nauce języków dzieci z zaburzeniami ADHD wpływa również fakt, że w dużym zakresie opierają się one na komunikacji obrazami (karty z obrazkami, flashcards, fiszki, kolorowe plansze) pomagając tym samym w skuteczniejszym budowaniu skojarzeń i zapamiętywaniu wyrazów i całych fraz. Przykładami takich gier są The Great Verb Game lub My Shopping List.
Zabawa grami do nauki języka oferuje dużą zmienność i dynamikę procesu edukacyjnego (rozgrywka trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut), więc osoba z ADHD nie zdąży się nią znudzić. Następnie rodzic lub nauczyciel może zaproponować inną grę lub formułę wykorzystania elementów tej samej gry bazującą na odmiennym typie zadań. Ponadto dzięki jasno sformułowanym celom rozgrywki (zebranie kart, dojście do mety, czy opanowanie określonego zestawu słownictwa) oraz ich osiągalnością przez każdego uczestnika zabawy łatwiejsze staje się utrzymanie zainteresowania grą i ukończenie jej przed potencjalnym momentem nadejścia zniechęcenia.
Niewątpliwą zaletą gier jest również aktywizacja ucznia, dzięki której nie jest on już biernym odbiorcą wiedzy teoretycznej, lecz zostaje zaangażowany w proces aktywnego poznawania, zapamiętywania i praktykowania języka, co znacząco podnosi skuteczność procesu edukacyjnego.
Zasadniczo uczeń z ADHD poradzi sobie z nauką każdego popularnego języka obcego w podobny sposób, a strategie edukacyjne nauczania takich języków jak angielski, niemiecki, hiszpański, francuski, czy włoski nie będą się od siebie szczególnie różniły. Specyfika słownictwa, gramatyki oraz form komunikacyjnych w tych językach są na tyle zbliżone, że nauczyciel lub rodzic może z powodzeniem stosować te same techniki i ćwiczenia korzystając z opisywanych na niniejszej stronie gier w różnych wersjach językowych. Różnorodność proponowanych gier umożliwia ponadto realizację nauczania na poziomach trudności od absolutnie początkującego (A1) do zaawansowanego (B2/C1) i z uczniami o zróżnicowanym spektrum ADHD.
Choć nadrzędnym celem gier edukacyjnych do nauki języków obcych nie jest leczenie zaburzeń ADHD – i w tym sensie nie stanowią one specjalistycznego narzędzia terapeutycznego – to dzięki oferowanym specyficznym formom aktywności dobrze sprawdzają się jako metoda aktywizacji językowej wśród dzieci i młodzieży z różnymi formami objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Mogą stanowić pomoc w łagodzeniu tych zaburzeń poprzez ćwiczenie konkretnych mechanizmów i predyspozycji sfery poznawczej, ruchowej i emocjonalnej skutecznie ucząc przy tym języka obcego.
*W powyższym zestawieniu przedstawione zostały przykłady gier służących do nauki języka angielskiego. Ich odpowiedniki w językach niemieckim, hiszpańskim, francuskim i włoskim znaleźć można na niniejszej stronie w dziale Zobacz gry językowe oraz na stronie ettoi.pl.
